Saltar al contenido

Aprendiendo a diferenciar entre NOR-NORK y NOR-NORI-NORK

Hiztegia ::: Vocabulario
jo pegar gaixo (gáyxo) infeliz, pobre, desgraciado
salbatu (salbátu) salvar hala (álà ) así
zaindu (záyndu) proteger, guardar hobe (óbe) mejor (adjetivo)
ezagutu (ezágutù) conocer hobeki (obéki) mejor (adverbio)
beldurtu (beldúrtu) atemorizar, dar miedo bestela (bestéla) de otra forma
aurkitu (awrkítu) encontrar gainera (gayñéra) además
bitartean (bitárteàn) mientras, mientras tanto, siempre que (uso temporal) / entre, hasta (lugar) mila (mílla) mil
antz semejanza ziur (zí-ur) seguro

Euskal Gramatika ::: Gramática Vasca

Algunas veces, nos encontraremos ante la duda de no saber si conjugar un verbo en NOR-NORK o en NOR-NORI-NORK. Para saber diferenciar los dos esquemas fácilmente, sólo tenemos que hacer al verbo la pregunta ¿qué? Si esta pregunta no recibe una respuesta con sentido, deberemos conjugar el verbo en NOR-NORK; por el contrario, si recibimos una respuesta con sentido, lo conjugaremos en NOR-NORI-NORK:

"Me has pegado" > ¿Qué me has pegado? > La pregunta no recibe una respuesta con sentido, con lo que se utiliza NOR-NORK para traducir el verbo: "jo nauzu".

"Me quieres tener en casa" > ¿Qué me quieres tener? > Pregunta sin respuesta con sentido > NOR-NORK > "etxean nahi nauzu edukitzea"

"Me quieres decir" > ¿Qué me quieres decir? > "ello" > Respuesta con sentido > NOR-NORI-NORK > "Esan nahi didazu"

También podemos saber diferenciar entre NOR-NORK y NOR-NORI-NORK cuando falta el objeto indirecto (NORI):

"Lo traes" > NOR-NORK > "ekartzen duzu"
En cambio: "Se lo traes" > NOR-NORI-NORK > "Ekartzen diozu"
"Me traes" > NOR-NORK > "Ekartzen nauzu"
En cambio: "Me lo traes" > NOR-NORI-NORK > "Ekartzen didazu"

Bitartean funciona igual que arren, en muchas ocasiones se añade al verbo en infinitivo, por lo que al traducir el infinitivo al castellano toma generalmente una forma subjuntiva:

Etorri bitartean (Etórri bitárteàn) = Mientras llega.

Se usa para usos temporales y para lugares:
Bitartean, etxera joan ginen (Bitárteàn, fuimos a casa) = Mientras tanto, fuimos a casa.

Bilbotik Donostiara bitartean (Bilbótìk Donósti-arà bitárteàn) = Entre Bilbao y San Sebastián (-tik -ra bitartean)

2014 eta 2016 urteen bitartean (2014 eta 2016 urtéèn bitárteàn) = Entre los años 2014 y 2016 (-en [ plural de -aren ] bitartean)

Ariketak ::: Ejercicios

  1. Zaldi gainean eramango zaitut etxeraino, nahi baduzu (Zaldí gáñeàn erámangò zaytùt etxérañò, nay báduzù)
  2. Ni apur bat beranduago joango naiz, baina han aurkituko zaituztet (Ni apúr bàt berándu-agò joángo nàyz, báñà an awrkítukò zaytúztèt)
  3. Urte asko dira ez nauzula ikusi, baina arin ezagutu nauzu (Urté askò dirà enáwzulà ikusì, báñà árin ezágutu nawzù)
  4. Guk ez dugu ezer egin eta zergatik jotzen gaituzu? (Guk eztúgu ezér egìn éta zergátik jótzen gaytúzù?)
  5. Amak bidali nau zugana (Ámàk bidáli nàw zugánà)
  6. Hala bagoaz, inork ez gaitu salbatuko (Álà bagóàz, iñórk ezkáytu salbátukò)
  7. Ume gaixoa! Aitonaren bizar handiak beldurtu zaitu? (Umé gayxóà! Aytónarèn bizár andí-àk beldúrtu zaytù?)
  8. Badakit goizean hemen egon zaretela: nire lagun batek ikusi zaituzte (Badákit goyzéàn emén egón zarételà: nírè lagún batèk ikúsi zaytúztè)
  9. Mutil horiek aitaren antza handia daukate (Mutíl orí-èk áytarèn antzá andí-à dawkátè)
  10. Toki honetantxe erori nintzen (Tokí onétantxè eróri nintzèn)
  11. Ipini mahaia leiho ondoan: hala hobeki idatziko duzu (Ipíñi maáy-à ley-ó ondóàn: álà obékì idátzikò duzù)
  12. Nire aitaren izena esango diot: bestela ez nau ezagutuko (Nírè áytarèn izénà esángo di-òt: bestélà énaw ezágutukò)
  13. Negua datorrenean, nik zainduko ditut txori gaixo horiek (Negú-à datórreneàn, nik zayndúkò ditùt txorí gayxó orí-èk)
  14. Zure soinekoa nirea baino hobea da (Zúrè soñékoà niréà bañò obéà dà)
  15. Mila aldiz esan dizut lagunekin joka ez ibiltzeko (Mílla aldíz esán dizùt lagúnekìn jókà ez ibíltzekò)
  16. Nagusiak niri oihuka ibili arren, ez nau beldurtuko (Nagúsi-àk nírì oy-úkà ibilí arrèn, énaw beldúrtukò)
  17. Ziur naiz, gainera, hala hobe izango dela zuretzat (Zí-ur nàyz, gañérà, álà óbe izángo délà zurétzàt)
  18. Beste etxe bat aurkitu bitartean, nire etxean edukiko zaitut (Béste etxé bàt awrkítu bitárteàn, nírè etxéàn edúkikò zaytùt)

Ariketen itzulpena ::: Traducción de los ejercicios

  1. Te llevaré encima del caballo hasta casa, si quieres.
  2. Yo iré un poco más tarde, pero os encontraré allí.
  3. Son (Hace) muchos años que no me has visto, pero me has conocido rápido.
  4. Nosotros no hemos hecho nada ¿y por qué nos pegas?
  5. La madre me ha mandado a donde ti.
  6. Si vamos así, nadie nos salvará.
  7. ¡Pobre niño! ¿Te han dado miedo las grandes barbas del abuelo?
  8. Ya sé que a la mañana habéis estado aquí: un amigo mío os ha visto.
  9. Esos chicos tienen gran semejanza del padre (se parecen mucho al padre)
  10. En este mismo sitio me caí.
  11. Pon la mesa al lado de la ventana: así escribirás mejor.
  12. Le diré el nombre de mi padre: sino no me conocerá.
  13. Cuando venga el invierno, yo cuidaré (de) esos pobres pájaros.
  14. Tu vestido es mejor que el mío.
  15. Te he dicho mil veces que no andes peleándote con los amigos.
  16. Aunque el jefe esté gritando a mi (me esté gritando), no me atemorizará.
  17. Estoy seguro, además, que así será mejor para ti.
  18. Mientras encuentres otra casa, te tendré en mi casa.
Ajustes