Hiztegia ::: Vocabulario | |||
eskatu (eskátu) | pedir | sari (sári) | premio |
prestatu (prestátu) | preparar | benetan (benétan) | de verdad, en serio, verdaderamente |
gorde (górde) | guardar | guztiok (guztí-ok) | todos. Conjunto de personas entre las que me encuentro yo |
-TXE | sufijo enfático (intensivo) utilizado detrás de palabra acabada en consonante | -XE | sufijo enfático (intensivo) utilizado detrás de palabra acabada en vocal |
Euskal Gramatika ::: Gramática Vasca
En castellano cuando se quiere recalcar, enfatizar, un término de la oración, se emplea un tono intensivo en la pronunciación, o bien se le acompaña de otra palabra que la refuerce. Así, en la frase «yo lo he visto» si se quiere recalcar que soy yo y no otro el que lo ha visto se dirá «Yo mismo lo he visto».
En euskera la forma intensiva se hace de varias formas:
- En pronombres personales:
Para decir "yo mismo", "tú mismo"... existen unas formas enfáticas que son las siguientes:
Neu (New) = Yo mismo
Heu (Ew) = Tú mismo
Bera (Bérà)= Él mismo
Geu (Gew) = Nosotros mismos
Zeu (Zew) = Tú mismo / Usted mismo
Zeuek (Zéw-èk) = Vosotros mismos / Ustedes mismos
Eurak (Éwràk) = Ellos mismos
El uso de las formas enfáticas está muy extendido en el habla cotidiana, llegando al punto que las formas enfáticas de la tercera persona (hura y haiek) no se utilicen, incluso fuera de un uso enfático, y se utilicen las formas bera (que ya conocemos por lecciones anteriores) y eurak.
- En el resto de casos se utilizan los sufijos intensivos: -TXE (detrás de consonante) y -XE (detrás de vocal):
Han (allí) > Hantxe (allí mismo)
Hemen (aquí) > Hementxe (aquí mismo)
Ni bezala (como yo) > Ni bezalaxe (como yo mismo), pudiéndose decir también: Neu bezala (como yo mismo)
Ariketak ::: Ejercicios
- Aita, benetan erosiko didazu liburu hori? (Áytà, benétàn erósikò didázù libúru orì?)
- Amaiak bere etxean ezer ez esateko esan digu (Amáy-àk bérè etxéàn ezér ez esátekò esán digù)
- Zertarako bidali diguzue hainbeste sagar? (Zertárakò bidáli digúzu-è aynbéste sagàr?)
- Han afari eder bat prestatu digute eta guztiok hara goaz (An afári edér bàt prestátu digútè éta guztí-òk árà goàz)
- Atzo eskutitz polit bat irakurri zigun: hor daukazu oraindik? Bai, hementxe dago, eskutitzak ez ditut inoiz galtzen (Átzo eskútìtz polít bàt irákurrì zigùn: or dawkázù oráyndìk?)
- Ikerren seme txikiak txanoa ate atzean gorde zigun (Ikérrèn semé txikí-àk txanóà até atzéàn gordé zigùn)
- Bai, zuek jai ederra prestatu zeniguten, baina gu ezin joan (Bay, zú-èk jay edérrà prestátu zenígutèn, báñà gu ézin joàn)
- Lan guztia arin eta ondo egin zutelako sari bat eskatu ziguten (Lan guztí-à árin éta óndo egín zutélakò sarí bàt eskátu zigútèn)
- Ama, noiz erakutsiko dizkidazu abesti horiek? (Ámà, noyz erákutsikò dizkídazù abésti orí-èk?)
- Lehengusuak baserritik etorri zirenean, bi gazta handi ekarri zizkiguten (Lengúsu-àk basérritìk etórri ziréneàn, bi gaztá andì ekárri zizkígutèn)
- Zuk egin duzu hori, Iñaki? Bai, neuk egin dut (Zuk egín duzù orì, Iñákì? Bay, newk egín dùt)
- Hementxe egoteko esan zigun (Eméntxè egótekò esán zigùn)
- Nire aitona hiri honetantxe jaio zen (Nírè aytónà irí onétantxè jay-ó zèn)
- Horrexegatik esan dizut (Orréxegatìk esán dizùt)
- Gauzak zuk bezalaxe egiten ditu (Gáwzàk zuk bezálaxè egíten ditù)
- Zeuek ekarriko duzue? (Zéw-èk ekárrikò duzú-è?)
Ariketen itzulpena ::: Traducción de los ejercicios
- Padre, ¿de verdad me comprarás ese libro?
- Amaia nos ha dicho que no digamos nada en casa.
- ¿Por qué nos habéis enviado tanta manzana (tantas manzanas)?
- Allí nos han preparado una hermosa (buena) cena y todos vamos allí.
- Ayer nos leyó una carta bonita: ¿la tienes allí todavía? Sí, aquí mismo está, no pierdo nunca las cartas.
- El hijo pequeño de Iker nos guardó el gorro detrás de la puerta.
- Sí, vosotros nos preparasteis una bella (buena) fiesta, pero nosotros no poder ir (sin poder ir)
- Porque hicieron rápido y bien todo el trabajo nos pidieron un premio.
- Ama, ¿cuándo me enseñarás esas canciones?
- Cuando los primos vinieron del caserío, nos trajeron dos quesos grandes.
- ¿Lo has hecho tú, Iñaki? Sí, lo he hecho yo mismo.
- Nos dijo que estuviésemos aquí mismo.
- Mi abuelo nació en esta misma ciudad.
- Por eso mismo te lo he dicho.
- Horregatik (por eso) > Horrexegatik (por eso mismo)
- Las cosas las ha hecho como tú mismo (de la misma manera).
- ¿Lo traeréis vosotros mismos?